Interview Annelies Vanbelle.

Horizons & Boundaries
De uitnodigende ruimtes van Karin Verhelst

Een vergezicht met aan de horizon een geometrisch ijkpunt. Een strakke structuur waardoorheen je tot aan de einder kunt kijken. Een schijnbare begrenzing die je naar de oneindigheid leidt, of een eindeloosheid waarbinnen je wordt gestuurd: beide bewegingen zitten in het werk van Karin Verhelst, een kunstenares die van kleins af was gefascineerd door ruimte en droomde van de sensatie te kunnen vliegen. Met een opmerkelijke technische souplesse bespeelt ze alle dimensies, zelfs de spirituele.

Karin Verhelst groeide op in Congo, een land met weidse panorama’s. Als energiek kind hield ze ervan die onbegrensdheid aan den lijve te ervaren en zo ver mogelijk de natuur in te lopen. Het was een vrij en zorgeloos gevoel waar ze, ook nadat ze in België kwam wonen, bleef naar verlangen. Hier gearriveerd moest ze, door het beroep van haar vader, vele keren verhuizen. Ze merkte hoe elke nieuwe ruimte  - de schaal, de lichtinval, het kleurenpalet - invloed had op haar gemoedsgesteldheid, op haar innerlijke ruimte. Elk van die ouderlijke huizen documenteerde ze de laatste jaren, puur gevoelsmatig op basis van haar herinneringen. Sommige kregen reeds vorm in een schilderij.

Beide gegevens, het onstilbare verlangen naar onmetelijkheid, en de onmiskenbare impact van de architecturale context op je welzijn en sociale interacties, lopen als rode draden doorheen haar werk. Opvallend was dat tijdens een tentoonstelling in Gordes (FR) het internationale publiek elk van haar schilderijen kon toewijzen aan een specifieke plek. Hoewel ze vaak ontstonden uit krantenknipsels, foto’s of herinneringen die Karin Verhelst persoonlijk raakten – zoals een vrouwenopstand in Turkije of de aanslag in Zaventem in 2016 – blijken ze een universeel karakter te hebben. Het zijn plekken waar iedereen zich meteen thuis voelt en naar herkenningspunten zoekt. Karin Verhelst weet uitnodigende ruimtes te creëren, die de kijker zowel de volledige vrijheid van interpretatie laten, als een stille koestering bieden, voor wie dat wenst.

Ze voert uit in olieverf, verfijnd afgewerkt met houtskool en pastelkrijt. In haar voorstudies gaat ze ook met aquarel en collage aan de slag. Karin Verhelst toont zich een fenomenale coloriste – ze werkt enkel met de allerbeste verf, die intense kleuren levert. Ze deinst er niet voor terug om een vlak van bijna giftig citroengeel te plaatsen op een donkere bruinzwarte ondergrond, ze gaat onstuimig te werk met olijfgroen en purper op brede borstels en brengt zwierig fluo of metallic accenten aan. De vrijheid die ze de laatste jaren gevonden heeft in het schilderen, loopt parallel aan haar huidige mentale vrijheid, balans en zielenrust. Durven loslaten, dat is wat ze leerde. Het technische juk heeft ze afgegooid, het is nu veeleer iets wat haar onbewust ondersteunt.

Leven en werk zijn één. De ommeslag kwam in de eerste lockdown van 2020: die zorgde dat ze noodgedwongen in zichzelf keerde en enkel gefocust was op het schilderen. Een welkome retraite, zonder afleiding of verstoring van buitenaf, die tot verdieping leidde. Begeleid door de ritmische muziek van Wim Mertens ontdekte ze het gevoel van overgave, het moment dat het penseel het overneemt, en schilderen louter uit het hart komt, uit een diep verborgen, zuivere plek in de ziel. Van strakke voorbereiding in haar schetsen en op het eind wat lichtspatten en wilde toetsen, evolueerde ze van het spontane opzetten van de verfstreken, zonder redelijke overwegingen, louter genietend van het spel van de kleur en de materie, tot finaal soms een weinig structuur of een aantal silhouetten aanbrengen. Een omgekeerde beweging en werkwijze, die haar heel gelukkig maakt en doet verlangen naar het parcours dat ze hierna zal afleggen.

Alles is mogelijk, elk schilderij is voor de kunstenares zelf nu ook een verrassing. Soms wordt pas na een jaar duidelijk wat de betekenis is achter een werk, welk verhaal het wil vertellen. Dat zal ook zo zijn voor de twee recentste werken op haar ezel, die nog staan te drogen in haar atelier. Futuristische beelden van een ruimteschip of wezens die op Mars staan te kijken naar de maan? Wie zal het zeggen? De kijker is vrij, de ruimtes omarmen je maar dwingen je niet. “Eigenlijk verlang ik dat mensen even lang kunnen wegdromen bij mijn werk, als ik eraan geschilderd heb.”

Hoewel elk werk van Karin Verhelst in zekere zin duizelingwekkend is, word je hierdoor als toeschouwer niet afgeschrikt. Integendeel: de kunstenares neemt je mee naar het inspirerende niemandsland dat ze zelf bereist tijdens meditaties. Het is de mysterieuze leegte tussen dimensies, de stille, oneindige tussenruimte waarin tegelijk alles en niets gebeurt, waarin een toevloed van inspiratie kan ontstaan. Die flow is de grondstof voor haar schilderijen, die elegant de grens bewandelen tussen abstract en figuratief, tussen publiek en intiem, tussen omsloten en open. De unieke manier waarop ze invalshoeken combineert en synthetiseert, zorgt dat ook het perspectief van de kijker wordt opengebroken, verruimd en verlicht. Een uitnodiging die we met plezier aangaan.

Annelies Vanbelle
Journalist en copywriter